Rekomendacje dla Krakowskiego Panelu Klimatycznego

Skuteczna walka z kryzysem klimatycznym wymaga kompleksowego podejścia. Oznacza to, że potrzebujemy nie tylko znaleźć bardziej zielone źródła energii, ale także wdrażać zmiany, które będą przyczyniać się do zmniejszenia zapotrzebowania na energię. Dlatego Instytut proponuje dwie rekomendacje, gdzie jedna dotyczy produkcji zielonej energii, a druga zmniejszenia jej zużycia.

I. „Obywatelskie farmy solarne”

II. Miasto 15-minutowe

I. „Obywatelskie farmy solarne”

Idea:

Stworzenie możliwości inwestowana w panele fotowoltaiczne dla osób które nie posiadają nieruchomości na których da się zainstalować takie panele poprzez utworzenie kooperatywy energetycznej – „Obywatelskiej farmy solarnej”.  

Mieszkaniec Krakowa będzie mógł stać się członkiem kooperatywy w zamian za wykupienie udziału. Operatorem takiej farmy może być Miasto Kraków, które na utworzenie takiej farmy lub farm udostępnia przestrzeń należącą do miasta np. dachy miejskich budynków, hal sportowych czy nawet dachy i ściany stadionu (przykład Stadion Werderu Brema patrz foto.).

Bin im Garten, CC BY 4.0 <https://creativecommons.org/licenses/by/4.0>, via Wikimedia Commons

Członkowie takiej kooperatywy będą mogli liczyć na podobne korzyści jakie właścicielom domów jednorodzinnych daje posiadanie paneli fotowoltaicznych, czyli przede wszystkim niższe rachunki za prąd, a miasto osiągnie korzyść w postaci zwiększenia udziału odnawialnych źródeł w wytwarzaniu energii elektrycznej. Utworzenie „Obywatelskiej farmy solarnej” da możliwość mieszkańcom Krakowa stać się prosumentami. Bez utworzenia takiej kooperatywy energetycznej nie będzie to możliwe, ponieważ zdecydowana większość krakowian nie posiada domu jednorodzinnego i nie może inwestować w indywidualne instalacje.

Świat – przykłady:

• Malta – Solar Farm Communal Scheme

Udziałowcami mogli zostać mieszkańcy, którzy nie mają dostępu do dachu. Każdy z nich mógł zakupić od 1 do 3 kWp. Wykupienie jednego kWp zostało wycenione na 1500 euro. W przypadku tej inwestycji zastosowano taryfę typu Feed-in czyli stała cenę za wyprodukowany prąd – 15 eurocentów/jednostka przez pierwsze 6 lat i 10 eurocentów/jednostka przez kolejne lata.

Farma została ulokowana jako zadaszenie zbiornika wody pitnej, co dodatkowo zmniejszyło parowanie z tego zbiornika.

Całkowita moc farmy to 999 kWp, a jej rozmiar to 4000 paneli słonecznych.

Organizatorem projektu była Agencja Energii i Wody oraz Regulator Usług Wodociągowych i Energetycznych.

• Niemcy

W Niemczech istnieje co najmniej 900 kooperatyw energetycznych oferujących różnego typu korzyści dla swoich członków – niższe taryfy, dywidendy, stałe odsetki itp.. Większość z nich zajmuje się właśnie tworzeniem farm solarnych, ale nie tylko. Inwestują również w farmy wiatrowe. Na przykład: Heidelberger Energiegenossenschaft (https://heg.buergerwerke.de/)

• Stany Zjednoczone

Regulacje prawne dotyczące tworzenia tzw. „Community solar programs”  przyjęło na ten moment 16 stanów. Tego typu programy są w Stanach Zjednoczonych rozwijane i stają się coraz bardziej popularne ponieważ połowa gospodarstw domowych nie ma możliwości inwestowania w indywidualne instalacje solarne. Uczestnicy takich programów w zamian za swój wkład finansowy otrzymują zniżki w rachunkach za prąd.

Przykładem Community solar program jest: https://communitysolar.energysage.com/

Więcej informacji na temat tego typu programów w USA można znaleźć na stronie: https://ilsr.org/national-community-solar-programs-tracker/

Polska – Stan obecny:

Dyrektywa w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych (RED II) art. 22 dotyczy społeczności energetycznych. Zobowiązuje państwa członkowskie do wspierania tworzenia kooperatyw energetycznych.

W Polsce artykuł ten został zaimplementowany w Ustawie o odnawialnych źródłach energii z dnia 20 lutego 2015 r.. Przewiduje ona dwie formy działania dla kooperatyw energetycznych:

Klaster energii – porozumienie cywilnoprawne reprezentowane przez koordynatora. Nie posiada on osobowości prawnej. W skład klastra mogą wchodzić np. osoby fizyczne, osoby prawne, uczelnie wyższe, jednostki samorządu terytorialnego. Klaster może działać na terenie jednego powiatu lub 5 gmin. Celem porozumienia są działania związane z wytwarzaniem i równoważeniem zapotrzebowania, dystrybucja lub obrót energią z odnawialnych źródeł energii. W Polsce istnieje kilkanaście klastrów energii np.: Energia Kujaw, Żywiecki Klaster Energii, Jeleniogórski Klaster Odnawialnych Źródeł Energii. Tworzą je głównie samorządy i firmy z branż związanych z OZE, w niektórych uczestniczą też uczelnie wyższe.

Spółdzielnia energetyczna – posiada osobowość prawną w formie określonej przez ustawę Prawo Spółdzielcze. Liczba członków nie może przekroczyć 1000 i może ona działać tylko na terenie gminy wiejskiej i miejsko-wiejskiej. Aktualnie w wykazie spółdzielni energetycznych prowadzonym przez Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa brak jest wpisów.

Forma działania „Obywatelskich farm solarnych” w Krakowie zgodnie z obecnym stanem prawnym musiałaby mieć prawdopodobnie postać Klastra Energii z udziałem przynajmniej dwóch podmiotów – Urzędu Miasta Krakowa oraz spółdzielni/stowarzyszenia zrzeszającego mieszkańców zainteresowanych udziałem w Obywatelskiej Farmie Solarnej.

II. Organizacja przestrzeni miejskiej – miasto 15 minutowe.

Idea:

Ograniczenie zużycia energii przez miasto jest możliwe tylko przy spójnej strategii dotyczącej wielu obszarów, które mogą na pierwszy rzut oka wydawać się niezwiązane z tym tematem jak np. planowanie przestrzenne.

Idea miasta 15-minutowego polega na tym, ze mieszkaniec powinien być w stanie zrealizować niemal wszystkie ważne potrzeby życiowe: praca, szkoła, sklepy, rekreacja, rozrywka itp. w promieniu 15 minut spaceru lub ewentualnie jazdy rowerem od swojego miejsca zamieszkania. W ten sposób minimalizuje się potrzebę korzystania z samochodów przez mieszkańców, a więc zmniejsza się zużycie energii i emisję zanieczyszczeń. Realizacja takiego celu wymaga bardzo kompleksowego podejścia. Na przykład:

• dbania o jakość usług np. szkół, przedszkoli tak, żeby były one nie tylko blisko ale miały jakość taką żeby mieszkańcy nie byli zmuszeni do szukania usług odpowiedniej jakości gdzie indziej,
• wygodne ulice do poruszania się pieszo (odpowiednio szerokie chodniki, chodniki nie zastawione samochodami, wygodne przejścia dla pieszych, odśnieżanie chodników a nie tylko ulic dla samochodów)
• odpowiednia siatka ulic, patrz rysunek obok

Świat

Strategię „15 minutowego miasta” wdraża Paryż od czasu, kiedy merem tego miasta została Anne Hidalgo. Elementy tej strategii są również obecne w działaniach wielu innych miast np. Mediolanu, Madrytu i Edynburga.

Międzynarodowa Koalicja Miast C40 zrzeszająca 97 największych miast świata rekomenduje wdrażanie strategii „15 minutowego miasta” nie tylko jako sposobu na podniesienie jakości życia w mieście, ale także jako jedno z narzędzi na tworzenie nowych miejsc pracy po pandemii COVID-19.

Polska

W Polsce na strategię miasta 15-minutowego w swoich działaniach powołuje się Wrocław.