Stowarzyszenie Lepsze Miasto zgłosiło następujące uwagi do projektu reformy systemu planowania przestrzennego.
Lista postulatów:
- Wyeliminowanie z systemu planowania przestrzennego decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu tak zwanych WZ-etek.
WZ-tki są patologią systemu planowania przestrzennego. Ich istnienie w polskim systemie planowania przestrzennego pozwala na przykład na powstanie dużego osiedle o ogromnym wpływie na okolice z całkowitym pominięciem konsultacji społecznych i zasad ładu przestrzennego. WZ-tki poprzez zastosowanie zasady dobrego sąsiedztwa utrwalają chaos przestrzenny ponieważ ta zasada w praktyce prowadzi do tego, że jeżeli na danym obszarze istnieje już chaos przestrzenny (dzisiaj to właściwie każde polskie miasto) to można ten chaos kontynuować. Tak, więc bez eliminacji WZ-tek przywrócenie ładu przestrzennego będzie bardzo trudne. Ograniczenie w ustawie stosowania WZ-tek tylko tam gdzie plan ogólny na to pozwala nie chroni przed chaosem przestrzennym, ponieważ dalej będzie istniał sposób na obchodzenie planów przestrzennych i tworzy zagrożenie dalszej degradacji ładu przestrzennego w Polsce. Gdy wprowadzano WZ-tki też miały być wyjątkiem a w praktyce stały się podstawą większości inwestycji. Podsumowując istnienie w polskim systemie prawnym instrumentu kształtowania ładu przestrzennego jakim jest WZ-tka i jednocześnie wyjęcie jej spod regulacji jakim podlegają akty planistyczne (plan ogólny, plan zagospodarowania przestrzennego, zintegrowany plan inwestycyjny) jest dla kształtowania ładu przestrzennego w Polsce bardzo szkodliwe ponieważ tworzy w systemie planowania przestrzennego sporą dziurę.
- Większa dokładność planowania przestrzennego.
Plany przestrzenne powinny nie tylko zawierać ogólne parametry takie jak procent powierzchni możliwej do zabudowy, ale wręcz wskazywać rozmieszczenie tej zabudowy i innych elementów infrastruktury, w tym infrastruktury zielonej. W gęstej zabudowie miejskiej znaczenie ma nie tylko to czy działka będzie zabudowana w trzydziestu czy czterdziestu procentach, ale to który dokładnie obszar działki zostanie zabudowany. Ma to nawet większe znaczenie niż procenty, ponieważ nie jednokrotnie zabudowanie czterdziestu procent we właściwy sposób jest lepsze niż zabudowanie trzydziestu procent powierzchni w sposób nieoptymalny. Brak szczegółowości planów przestrzennych a już w szczególności WZ-etek rodzi dużą niepewność po stronie mieszkańców i najczęściej jest przyczyną protestów i konfliktów które opóźniają proces inwestycyjny. Większa szczegółowość planów przestrzennych taka jaka np. jest stosowana w Niemczech faktycznie przyspieszy proces inwestycyjny i zwiększy zaufanie obywateli do Państwa ponieważ konflikty przestrzenne będą antycypowane na wczesnym etapie, a nie dopiero gdy inwestor uzyska pozwolenie na budowę. Dzisiaj wiele takich konfliktów ujawnia się dopiero na etapie procedury uzyskania pozwolenia na budowie albo samej budowy co z kolei rodzi też ryzyko i niepewność po stronie inwestorów, którą większa szczegółowość planów niż obecnie stosowana by zmniejszyła.
- Ułatwienie i upowszechnienie procedury scalania gruntów jako narządzie tworzenia ładu przestrzennego
Wprowadzenie w Polsce ładu przestrzennego, czyli realizacja nadrzędnego celu reformy planowania przestrzennego, nie będzie możliwe bez ułatwień w sposobie przeprowadzenia procesów scaleń gruntów i powiazania tego narzędzia z planowaniem przestrzennym. Dzisiejsza struktura przestrzenna działek bardzo często odzwierciedla dawny rolny charakter naszego kraju, co prowadzi do powstania zjawiska które określa się jako „Urbanistyka Łanowa” aby temu przeciwdziałać należy wraz ze zmianami gospodarczego przeznaczenia działek przeprowadzić w razie konieczności także zmiany w ich strukturze przestrzennej (zmiana kształtu oraz ewentualnie niewielka korekta położenia bez zmiany powierzchni i oczywiście własności) tak żeby struktura działek odpowiadała ich nowemu nie rolniczemu przeznaczeniu.
- Stworzenie domyślnych standardów urbanistycznych dla lokalnych planów przestrzennych.
Nie każda gminna posiada takie zasoby aby zatrudnić wysokiej klasy ekspertów od planowania przestrzennego, a jednocześnie wiele kwestii związanych z planowaniem przestrzennym jest powtarzalna w każdej gminie. Dlatego administracja rządowa powinna stworzyć domyślne standardy dla lokalnych planów przestrzennych co ułatwi ich stanowienie na wysokim poziomie w całym kraju. Standardy te będą obowiązywały jeżeli gmina nie zdecyduje się ich zmienić do czego powinna mieć prawo, jeśli uzna że w jej przypadku inne zasady ładu przestrzennego są korzystniejsze.